Ο νέος μνησίκακος άνθρωπος

Ο νέος μνησίκακος άνθρωπος

Αγαπά το χρήμα, εκείνο που του λείπει, γιατί κατά τα άλλα έχει όσο του φτάνει για να τα βγάλει πέρα. Μισεί όμως  τους πλούσιους, ειδικά εκείνους ο πλούτος των οποίων δε φαίνεται πουθενά, αλλά εικάζεται ότι υπάρχει από τον ευγενικό τρόπο που μιλάνε, από τις γνώσεις που έχουν και κυρίως από την κοινωνική ευαισθησία που τους διακατέχει. Ταυτόχρονα μισεί και τους φτωχούς, ειδικά εκείνους που η φτώχεια τους φαίνεται διάπλατα στα λιμάνια ως μετανάστες, στις καφετέριες του 1,5 ευρώ ως άνεργοι, στην τηλεόραση ως πρόσφυγες και στους δρόμους ως άστεγοι, ακρωτηριασμένοι, πρεζάκια και μουρλαμένοι.

Είναι ο νέος τύπος μνησίκακου ανθρώπου, εκείνου που για όλα τα δεινά που τον βρίσκουν κατηγορεί τους άλλους και ιδίως τα μεγαλύτερα θύματα της κοινής πηγής αυτών των δεινών. Το ισχυρότερο επιχείρημά του είναι ότι αυτοί και κανένας άλλος δεν ευθύνονται για την κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει. Όφειλαν κατά τη συλλογιστική του ίδιου επιχειρήματος να έχουν μεριμνήσει για την ατομική τους κατάσταση, ώστε ακόμα και υπό γενικότερη κοινωνική κρίση να μπορούν να βρουν λύσεις και διεξόδους για τη ζωή τους.

Είναι νευρικοί και γενικά ευχάριστοι τύποι. Ομιλούν πολύ και φαίνονται σίγουροι για τις απόψεις τους. Αν ένα πράγμα τους δίδαξε αυτή η οικονομική κρίση είναι ότι αν είσαι αρκετά δυνατός και έξυπνος μπορείς να επιζήσεις, ακόμα και να βγεις νικητής από αυτήν. Άρα και  πλουσιότερος. Πλην όμως διακατέχονται από μια ανυπομονησία και έχουν αποκτήσει έναν μόνιμο μορφασμό θυμού στο πρόσωπό τους από την αδυναμία τους να βγουν νικητές, δυνατότεροι, πλουσιότεροι. Έτσι ρίχνουν τις ευθύνες στα εύκολα θύματα της κοινωνίας και για τον παραπάνω λόγο ότι αυτά ζητούν βοήθεια, παρακαλάνε για οίκτο, απαιτούν κάποιο σεβασμό, πράγματα αντιπαθητικά διότι στρέφουν το ενδιαφέρον της υπόθεσης από "το τέλος της φτώχειας" (εξαφανίστε τους εν ανάγκη) στο "βοηθήστε τους φτωχούς" (τους επιβραβεύεται και από πάνω).

Και εδώ εμφανίζεται εκείνη η φιλήσυχη τάξη των πλούσιων ανθρώπων που έρχονται να βοηθήσουν, γεμάτοι ωραία λόγια, πολιτική ορθότητα, κοινωνική ευαισθησία. Τους μισούν αφάνταστα διότι ο πλούτους τους δεν είναι υλικός, και παρά την κρίση που μπορεί να πλήττει και τους ίδιος, είναι εκεί και βοηθάνε, εκπαιδεύουν, γιατρεύουν, συμπαραστέκονται, αγωνίζονται και διεκδικούν. Είσαι συνδικαλιστής και παλεύεις για τα δικαιώματα της εργασίας σου, σε αποκαλούν τεμπέλη και σου λένε να πας να δουλέψεις πρώτα και να αγωνίζεσαι μετά. Είσαι ακτιβιστής και διεκδικείς κοινωνικά δικαιώματα για όλους, σε αποκαλούν υποκριτή και φερέφωνο αλλότριων συμφερόντων. Είσαι εκπαιδευτικός και θέλεις να ανοίξεις τα μάτια των μαθητών μιλώντας τους για την κοινωνική αδικία, για αυτούς είσαι ένας φαντασμένος ονειροπόλος, που δεν μαθαίνεις τους μαθητές πως να αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες που θα τους εμφανιστούν στη ζωή. Ο πλούτος όλων αυτών είναι ηθικός, πνευματικός και αυτόν φοβούνται όλοι οι απάνθρωποι νεορεαλιστές, γέννημα θρέμμα της οικονομικής κρίσης.

Δεν ήταν έτσι πάντα ή δεν ήταν έτσι ακριβώς. Πριν την κρίση ήταν φιλικοί αν και κάπως αδιάφοροι προς τους άλλους, συμπαθούσαν τους επιτυχημένους μεν αλλά δεν τους φθονούσαν, υποστήριζαν ακόμα και τους σοσιαλιστές αν και γελούσαν μαζί τους. Μέσα σε λίγα χρόνια σκλήρυναν, δεν γελάνε με την ψυχή τους (έστω και αν το έκαναν μόνο όταν πήγαιναν στα μπουζούκια) αλλά με χαιρεκακία για τα δεινά των αδύναμων. Σίγουροι ότι δεν ανήκουν στην ίδια φυλή με αυτούς συντάσσονται με το κοπάδι του πολιτισμού της προόδου που δεν ανέχεται οπισθοχωρήσεις και κοιτάζει μπροστά. Μπροστά σε έναν κόσμο με δυνατούς και αδύνατους, πλούσιους και φτωχούς, έναν κόσμο έτσι όπως πρέπει να είναι πλασμένος, απαλλαγμένος από εκείνους τους συναισθηματικούς που ανήκαν στη μεσαία τάξη και ήθελαν να αλλάξουν τους συσχετισμούς. Για την ακρίβεια αποζητούν να πάρουν τη θέση αυτών και να αποτελέσουν το πρότυπο του νέου μέσου ανθρώπου με τα χαρακτηριστικά της νέας μεσαίας τάξης, αυτής που αναδύεται μέσα από τους μετασχηματισμούς που προκαλεί η κρίση.

Στη θέση της συμπάθειας βάζουν την ισχύ και στη θέση της ανεκτικότητας την καταστολή. Αντιπαρατάσσουν τον λογιστικό ορθολογισμό απέναντι σε κάθε μη ωφελιμιστική πράξη και το σπουδαιότερο κοινωνικό αγαθό γι΄αυτούς είναι η ασφάλεια και όχι η ελευθερία. Αγνοώντας ότι υπάρχει ένα ιστορικοκοινωνικό γίγνεσθαι που τους ξεπερνά και δημιουργεί τέτοιες έξεις νομίζουν ότι διαγράφοντας μεμονωμένα κεφάλαια της ιστορίας, όλη τους η ζωή θα ήταν διαφορετική. Ανακαλύπτουν ότι οι Εβραίοι κινούν τα νήματα της οικονομίας και ότι υπάρχει συντονισμένο σχέδιο ισλαμοποίησης της Δύσης, ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι ευθύνονται για την κρίση του δημόσιου χρέους και ότι η δημοκρατία έχει πολλά ελαττώματα σε σχέση με τη χούντα . Κακισμένοι με όλα αυτά στρέφονται με μίσος σε οτιδήποτε μπορεί να τους θυμίζει ότι τα πράγματα μπορεί να μην είναι έτσι ακριβώς όπως τα σκέφτονται.  Και είναι έτοιμοι να γράψουν για άλλη μια φορά την ιστορία όπως κάνουν κάθε φορά που εκείνη βρίσκεται σε αδιέξοδο και ζητά τη συνδρομή τους. Τι θα έχει να πει άραγε ο ιστορικός του μέλλοντος για τους μνησίκακους μικροαστούς της μετακρισιακής εποχής;