Saturday, November 14, 2020

Προκαταλήψεις, ιδεοληψίες και πνευματική περιχαράκωση στην εποχή των social media

Ένα εγωιστικό εν τέλει παιχνίδι εντυπώσεων παίζουμε που ο καθένας ανάλογα με τις προκαταλήψεις του υποστηρίζει και μια άποψη που θέλει να αντιμετωπιστεί και με τον δέοντα σεβασμό. Ακόμα και αν αυτή εμπεριέχει κυνισμό, χυδαιότητα, ρατσισμό, ανορθολογισμό και κάθε είδους ιδεοληψία. Αποκαλύπτεται για άλλη μια φορά ότι σε καιρούς κρίσης η εύκολη και ανέξοδη κριτική δημιουργεί έντονο ψυχολογικό κόστος και για τον επιπρόσθετο λόγο του κυνηγιού της πληροφορίας. Διαβάζουμε απόψεις, ειδήσεις, επιστημονικά άρθρα και τόσα άλλα που όχι μόνο δεν εμπλουτίζουν τις γνώσεις μας αλλά μας μπερδεύουν με τις διαφορετικότητές τους. Τότε αναζητούμε πηγές που να συμφωνούν με τα σχήματα γνώσης που έχει διαμορφώσει ήδη ο μπερδεμένος εγκέφαλος. Αυτή είναι μια καθαρά ψυχο-συναισθηματική διαδικασία. Νομίζουμε ότι διαβάζουμε για να μάθουμε και να έχουμε άποψη για τα κοινά. Στην πραγματικότητα διαβάζουμε, ακούμε, βλέπουμε μόνο εκείνα που θέλει ο εγκέφαλος μας για να είναι «καλά», ασφαλής, σίγουρος και όχι μπερδεμένος. Ειδικά σε περιόδους αναταραχής που τα νοήματα επαναδιαπραγματεύονται οι εγκέφαλοι δεν είναι έτοιμοι για αυτή τη μετασχηματιστική λειτουργία για τους περισσότερους. Οι άνθρωποι με λίγα λόγια θέλουν ψυχολογική ασφάλεια, σιγουριά και θα επαναπαυτούν στις ιδέες και τις απόψεις που τους τις προσφέρουν. Το τι είναι ασφάλεια και σιγουριά είναι υποκειμενικό για τον καθένα, για κάποιον είναι να πιστεύει ότι οι μετανάστες προκαλούν πρόβλημα ενώ για κάποιον άλλο το αντίθετο. Με αυτό τον τρόπο εμπεδώνονται οι ιδεοληψίες.

Γινόμαστε έτσι άνθρωποι με κλειστό μυαλό ανεξάρτητα από την κοσμοθεωρία και την κοινωνική μας ιδεολογία. Κάθε εξωτερική πληροφορία που δέχεται το μυαλό την επεξεργάζεται με έναν τρόπο ώστε να συμφωνεί με την ήδη υπάρχουσα κοσμοαντίληψη ακόμα και αν αυτή η πληροφορία την αμφισβητεί. Αν ας πούμε πιστεύεις σε θεωρίες συνομωσίας είναι πιο πιθανό να πιστέψεις ότι ο κορονοϊός κατασκευάστηκε για να ελεγχθεί από τις κυβερνήσεις πιο αποτελεσματικά ο παγκόσμιος πληθυσμός. Έτσι σπεύδεις να αποκαλέσεις χούντα όλα τα μέτρα που λαμβάνονται για την προστασία της υγείας ακόμα και αν οι πολιτικές σου πεποιθήσεις δεν απέχουν πολύ από το να σε χαρακτηρίσουν ακροδεξιό. Άλλο ένα παράδειγμα αφορά αυτούς που βγαίνουν εν μέσω λοκντάουν για την πορεία του Πολυτεχνείου. Ενώ φανερά υποστηρίζουν τα μέτρα προστασίας και διακηρύττουν ότι χρειάζεται κοινωνική ευθύνη, στην πράξη βγαίνοντας μαζικά για πορεία αναιρούν τις απόψεις τους. Είναι φανερό ότι το να βγαίνεις στους δρόμους για να γιορτάσεις μια επέτειο μπάζει από παντού αλλά εσύ σαν αριστερός δεν θα επιτρέψεις σε κανέναν να σου αναστείλει αυτό το δικαίωμα, ακόμα και αν πλήττει το δικαίωμα στην υγεία που προέχει αυτές τις μέρες.  Η κοινωνική σου συνείδηση αναιρείται ολόκληρη αλλά εσύ ευθυγραμμίζεις το νου σου και κατευθύνεις την κοινή γνώμη προς την αριστερή πολιτική ορθότητα που λέει «οι μπάτσοι χτυπάνε αθώους διαδηλωτές». Το οποίο κατά τα άλλα σαν γεγονός ισχύει, όπως και η κατασταλτική εμμονή της κυβέρνησης, αλλά αυτό είναι εκτός θέματος της ανάρτησης, εκτός αν θεωρείς και εσύ ότι τα λοκνταουν είναι ένα πρόσχημα για την επιβολή αστυνομοκρατίας, γινόμενος ίσος και όμοιος με τον προαναφερθέντα συνομωσιολόγο. Ή αν είσαι εναντίον του λοκντάουν οπότε τότε τουλάχιστον οι πράξεις σου είναι πιο συνεπείς με τις πεποιθήσεις σου. 

Για να προλάβω μερικούς καλοθελητές να εκθέσω και την άποψή μου περί του τελευταίου που πολύ απλά είναι ότι η κυβέρνηση αυτή έχει έτσι κι αλλιώς αυταρχική αφετηρία και τάσεις, δεν χρειάζεται λοκντάουν για να αρπάξει την ευκαιρία να μας το δείξει. Άρα, ας το διαχωρίσουμε το ένα – που είναι το αντικοινωνικό κατέβασμα σε πορεία εν μέσω λοκντάουν – και το άλλο που είναι η αυταρχικοποίηση της πολιτικής εξουσίας.

Τα social media έχουν συνεισφέρει τα μέγιστα σε αυτή την περιχαράκωση των ανθρωπίνων μυαλών, παίζοντας τον ίδιο ρόλο που έπαιζαν παλαιότερα οι μηχανισμοί προπαγάνδας των κομμάτων με τη διαφορά ότι στην τελευταία περίπτωση ο πολίτης είχε περισσότερο παθητικό ρόλο, ενώ στην πρώτη έχει πιο ενεργητικό αφού ο ίδιος επιλέγει το μέσο και τον τρόπο που θα του κατευθύνει το απαίδευτο και ανυποψίαστο μυαλό. Στο τέλος η πολιτική συζήτηση γίνεται με ancient memes, μπαμπινιώτηδες, και άλλα αστεία μεν, ρηχά δε τσιτάτα. 

Υ.Γ. Διαβάζω επανειλημμένα το κείμενο που έγραψα και σκέφτομαι ότι μπάζει από κάπου. Αν με ρωτήσει κάποιος αν έπρεπε να βγει το πλήθος των χιλιάδων έξω από το εφετείο στη δίκη της χρυσής αυγής θα του απαντήσω ότι και βέβαια έπρεπε να βγει ενώ σύμφωνα με τα όσα έγραψα παραπάνω κάποιος εύγλωττα θα συμπέραινε ότι δε θα το υποστήριζα. Δεν προτίθεμαι να εξηγηθώ εδώ γιατί ούτε και εγώ έχω αποκρυσταλλώσει την απάντησή μου. Είμαι και εγώ μπερδεμένος με αυτό που ζούμε και θέλω με ανοιχτό μυαλό να το αντιμετωπίσω.

 

No comments: